شب ادراری به معنای خیس کردن محل خواب بدون احساس نیاز به بیدار شدن و عدم وجود بیماری خاصی است. این حالت تا ۵ سالگی طبیعی در نظر گرفته می شود و تا ۱۰ سالگی شایع است.
کودکانی که شب ادراری دارند، ممکن است تولید ادرار شبانه ی آنها بیش از حالت عادی باشد، همچنین ممکن است برانگیختگی خواب داشته باشند و حتی ظرفیت مثانه آنها کمتر از حد نرمال باشد. این کودکان ممکن است در طول روز نیز دچار، تخلیه ادرار ضروری، تکرر ادرار و بی اختیاری ادراری شوند.
شب ادراری در کودکان
شب ادراری اولیه
دفع ادرار ناخواسته و تکرار شونده در طول خواب، که در کودکان پنج سال و بیشتر وجود دارد. این کودکان هیچ وقت خواب بدون ادرار کردن را تجربه نکرده اند.
شب ادراری ثانویه
شب ادراری ثانویه در کودکانی که قبلا حداقل برای ۶ ماه خواب بدون ادرار کردن را تجربه کرده اند، به وجود می آید.
شب ادراری اولیه بعد از درمان در اثر تاخیر رشد میتواند خود را دوباره نشان دهد. شب ادراری ثانویه بعد از به دست آوردن توانایی ادرار کردن، به دلیل آسیب هایی مانند عفونت به وجود می آید.
دلایل شب ادراری در کودکان
دلایل شایع شب ادراری در کودکان عبارتند از:
بیماری برانگیختگی خواب
کودک به دلیل احساس پرشدگی مثانه از خواب بیدار نمی شود.
عوامل مثانه ای
ان حالت ممکن است به دلیل کم بودن ظرفیت شبانه ی مثانه و یا مثانه ی بیش فعال باشد. در این حالت رفلکس خالی شدن مثانه در حین خواب مهار نمی شود.
افزایش تولید شبانه ی ادرار
کودکان مبتلا به این حالت در هنگام خواب مقدار کمی هورمون ضد ادراری دارند و این باعث میشود مقدار زیادی ادرار رقیق در طول شب تولید کنند. یبوست ممکن است شرایط بیماری را تشدید کند.
عوامل خطرزا
تعدادی عوامل مختلف مستعدکننده ی شب ادراری وجود دارد که عبارتند از:
شب ادراری در آقایان شایع تر است. اگر خیس کردن تخت مکرر باشد، احتمال ادامه یافتن آن بیشتر است. این شرایط معمولا مرتبط با بی اختیاری ادرار روزانه، بی اختیاری مدفوع و یبوست است. همچنین با تاخیر در ادرار کردن اختیاری مرتبط است.
شب ادراری ارتباط خیلی قوی با سابقه ی خانوادگی دارد. ارتباط قوی ای با آپنه ی خواب و با علائم انسداد مجاری هوایی فوقانی دارد. شب ادراری در کودکان چاق شایع تر است. شب ادراری می تواند به عنوان تظاهر تاخیر رشد باشد، همراه یا بدون علائم سندرم هایی مانند سندرم داون
شب ادراری ممکن است به دلیل تاخیر رشد باشد، احتمال ایجاد شب ادراری در کودکانی که رشد تاخیر یافته در مراحل مهم کودکی دارند، بیشتر است. شب ادراری در کودکان میتواند به دلیل تولد زودرس، بیماری های رفتاری مانند بیش فعالی یا کمبود عاطفه و اختلالات اوتیسم باشد.
شب ادراری ممکن است در افراد دارای نقایص جسمانی مانند اسپینا بیفیدا به وجود بیاید، اما ایجاد شب ادراری در اثر نقایص جسمانی بسیار نادر است.
استرس در زندگی کودکان، مانند بستری در بیمارستان و دوری از مادر یا آزار و اذیت، احتمال ابتلا به شب ادراری ثانویه را بیشتر میکند. کودکان با سن بیشتر در اثر شب ادراری دچار مشکلات روحی روانی میشوند، و این مشکلات، عامل ایجاد شب ادراری نیستند.
مدیریت و کنترل
اولین راه کنترل کودکانی که شب ادراری اولیه بدون علائم روزانه دارند، معمولا انجام مراقبت های اولیه ی است که به آن ها اشاره میکنیم:
- آموزش
- اطمینان بخشی به او
- توصیه به راهبردهای رفتاری ساده
- دستورالعمل های کوتاه مدت مدیریت خواب
برای این کودکان ممکن است ارجاع به کلینیک های درمان شب ادراری در صورت عدم موثر بودن درمان های اولیه نیاز باشد. بعد از درمان یبوست و علائم دیگر، کودکان مبتلا به علائم روزانه و شب ادراری ثانویه، برای بررسی بیشتر باید به درمان های ثانویه ارجاع داده شوند.
معیار ارجاع
چه کودکانی نیازمند درمان های بیشتر برای مدیریت شرایطشان هستند:
- کوکانی که شب ادراری داشته و علائم روزانه ی جدی ای دارند.
- کودکانی که شب ادراری ثانویه داشته و سابقه ی یبوست درمان شده یا عفونت مجاری ادراری شناخته شده دارند.
- ابتلا به عفونت مجاری ادراری در گذشته
- سونوگرافی غیرطبیعی کلیوی
- شک یا تشخیص مشکلات جسمی یا ذهنی
- کودکی که بعد از شش ماه به درمان پاسخ نداده است.
- وجود مشکلات دیگر، مانند بی اختیاری ادرار، دیابت، کمبود توجه، مشکلات یادگیری، مشکلات رفتاری، مشکلات عاطفی و مشکلات خانوادگی
درمان های حمایتی
- بیان کردن و اطمینان بخشی به کودک، توضیح این موضوع که این شرایط تقصیر خود کودک نیست، این یک مرحله ی رشد است و برای برخی افراد آگاهانه نیست.
- در این شرایط نباید کودک برای خیس کردن رخت خواب خود به هیچ عنوان تنبیه شود. به کودک توضیح دهید که این مشکل در اکثر مواقع برطرف میشود، حتی بدون درمان.
- به کودکان توصیه کنید، قبل از خواب از نوشیدنی های کافئین دار استفاده نکنند.
- در صورت یبوست همزمان، آن را مدیریت و درمان کنید.
- کودکان هر ۲-۳ ساعت باید یک بار ادرار کنند، به آن ها توصیه کنید به هیچ وجه بعد از احساس دفع ادرار، آن را نگه ندارند.
رفتار درمانی های ساده
- اگر کودک یک شب را بدون ادرار کردن، گذراند، تشویق کردن آن ها با پاداش دادن، باعث بهتر شدن وضعیت آنها خواهد شد.
- کارهای بی فایده یا حتی مضر، مانند محدودیت آب و کنترل احتباس ادرار، نباید انجام شوند.
- انجام کارهای مفید، مانند نوشیدن مایعات به اندازه کافی، ادرار کردن قبل از خواب و مشارکت کودک در مدیریت شرایط، ممکن است برای کنترل شب ادراری در کودکان مفید باشند، که خارج از کنترل آگاهانه ی کودک هستند.
- گرچه رفتار درمانی های ساده بهتر از درمان نکردن هستند، اما هنوز کیفیت درمانی آن ها اثبات نشده است.
- اگر کودک زیر پنج سال دارد، والدین باید بدانند که این شریط طبیعی است و معمولا بدون درمان بعد از مدتی بهبود می یابد.
آموزش با هشدار دادن
این حالت معمولا اولین خط درمانی شب ادراری بوده و بیشترین اثر در طولانی مدت را دارد. اضافه کردن هشدار درمانی به داروهای درمانی، میتواند در افراد مفیدتر ظاهر شود. هشدار دهنده ها را میتواند از کلینیک یا مشاور درمانی شب ادراری، عودت گرفت و یا از داروخانه ها آن را تهیه کرد.
هشدارها معمولا در افراد زیر ۷ سال مناسب نیستند. بعد از چهار هفته نتایج را ارزیابی کنید، در صورتی که هیچ گونه پاسخی مشاهده نکردید، کار را متوقف کنید. بعد از دریافت نتایج، درمان را تا ادامه یافتن شب های بدون شب ادراری تا ۱۴ شب متوالی ادامه دهید. اگر بعد از سه ماه بهبودی حاصل نشد، درمان های جایگزین را ارزیابی کنید و آنها را در نظر بگیرید.
عوارض جانبی
شب ادراری در کودکان میتواند خیلی استرس زا باشد، مخصوصا در کودکانی که سن بالاتری دارند. این حالت در کودکان ممکن است باعث انزوای اجتماعی، زورگویی در بین دوستان و حتی کاهش اعتماد به نفس شود. در مقایسه ی با کودکان کم سن، آن هایی که سن بالاتری دارند، باید رویکرد فعال تری داشته باشند.
اگر شب ادرای کودکان تا سن بالاتری ادامه یابد، کودکان ممکن است از رویدادهای اجتماعی و اردوهای مدرسه ای دوری کنند. این موضوع ممکن است سبب مشکلات جدی روانی اجتماعی، مشکلات موثر روی اعتماد به نفس، شغل، زندگی اجتماعی و روابط شخصی افراد شود.
پیش آگهی
اکثر افرادی که مشکلات ذهنی یا بیماری های عصبی ندارند، انتظار می رود که زود یا دیر بهبود یافته و این مشکل آنها برطرف شود. شب ادراری اولیه بدون علائم روزانه، با گذشت هر سال در ۵ الی ۱۰% افراد حل میشود.
در ۱% افراد ممکن است شب ادراری در بزرگسالی نیز ادامه یابد. مطالعات نشان میدهد کودکانی که شب ادراری با علائم شدیدتری دارند، احتمال ادامه ی شب ادراری در آنها تا بزرگسالی، بیشتر از سایرین است.
